Pintor, azkenik berriz asmatzea jada memoriak araztu zuena, ikusi zena gogoratzea, ikustea da - beste gauza askoren artean -. Horrela izan zen lehen pinturetatik, harpeko pareten gainean eginda duela milaka urte. Barne errealitatea - Velázquez-en edo erretratuetako Goya-n pentsa dezagun - nabariagoa den garaietan araua betetzen da. Gertatzen dena da kontenplazioaren eta oroipenaren arteko distantzia oso hurbileko bi unetan gertatzen dela aldi baterako: artistaren begiek modeloarengandik mihisera pasatzean tardatzen dutena. Denborak, Goya gogoratzen zuen bezala, margotzen du ere nahiz eta beste asmo batekin. Inpresionistak, "bizkarrerako paisaia "eguzkiarekin" margotzea helburu hartzen zuten haiek, , saihesteko efectismo-ek, antzerki-argilunaren jokoek, errealitatea margotzen zuten ia, memoriaren funtzio garbitzailea saihestuz, mihisera begiratu gabe. Eta hala ere, emaitzek pintura, bi dimentsiotan, hiru dimentsioko errealitateko kopia izan zedila eskatzen zutenak eskandalizatu zituzten, bere garaian.

 

 

Bere ikerketa bizkaitarrean - motza hitzetan baina lan luzeretan - Roberto Martín-ek ez ditu ikusten urak eta begiradaren eskueran dituen zeru grisak, ikusitako edo imajinatutako errealitatea, gogoratzen duena margotzen du. Galdutako bere egia margotzen du - edo asmatzen du -: "Egia ere asmatzen da" -, gure olerkari zaharren batek ikusi zuen. Bere pintura da itsas-bidai batzueiko ikusitakoko eta ikusi ez zuen, baina bere gene arabiarra-andaluziarraketan daramaneko iraunkortasuna uzten duen iparrorratz-kutxa koadernoa. Margotzen du, mediumaren modura, zeinen ahoagatik espirituek hark berak ulertzen ez dituen profeziak transmititzen dituzten lur azpikotik.

            ETA horrela berreraikitzen ari da oroipenetik eta fantasiatik denboraren hondamen errukitsuagatiko Samarkandas horiek, ehundutako palmondo Ekialdeak, arkuak, zoladurak eta azulejería-ak higatutako goratutakoak. Pintoresquismo-aren eta erromantikoen exotismoaren antzeko ezer. Hauek - pentsa dezagun britainiar-panderoko Españas-etan eta frantziarrengan - - turistikoki - islatzen zuten kanpokoa deigarri eta desberdina, arraro eta besteren lehen aldiz begiesten zutena, ezustearekin. Roberto Martín-ek bere agendan izena ematen du haren, magikoki jariatzen da, berea bezala jar dezan, hark bizi izanda

 

 Zertan - gaia, azaletik folklorikoa, mairuetako edo bidelapurretako eszenak, hor geratzen da. geratzen dena (Pintura hor da abanikoko edo posta-txartelean). Baina arraza-artista arduratzen du nola. Gaia aitzakia beti da. Natura hilean - Zurbarán, Cézanne, Juan Gris - ez dira garrantzitsua sagarrak, irasagarrak, mahatsak, botilak, lokatz-ontziak, baizik eta pintura. (Perogrullo-k pinturan funtsezkoa, bakarra, pintura dela esan ahal izan zuen.) Eta Martín-ek azentua jartzen duen tokia da. Arte garaikideko zeinu definitzaileetako bat materiaren erreibindikazioa da. Pacheco-k, Velázquez-eko aitaginarrebak, pintura onaren baldintzak laburbiltzen zituen horrela: "Asmaketa ona, diseinu ona, kolore-bizitasun ona eta modu ederra". Modua, aukeretako materia - batez ere "material berrien" oldarretik hartzen ari izan da - besteak - espazio handiagoa. mugitu arte Roberto Martín-en pinturan materiaren fintasuna - beharrezko sukalde ona (ez ausardia-ariketa sinple bezala) - bere burua protagonista izendatzen du. Koloreko hurrengo geruzekiko euskarriko azala handiagotzean ez datzan materia baizik eta (oroipena "beharrezko sukaldeko") disolbatutako kolore zonak gidoiaren eskaeren arabera aldizkatzean, euskarria nekez estaltzen dutela, hurrengo geruzetan, veladuras-ean, laztasunetan landutakoekin, efektuak erabiliko balu turkesa hautsa, erretaulako oros-a, esmeralda hautseko, mosaikoko, zahartzaroko eta denborak zahartutako bitxietako distirako tesela-etako, bezala.

 

Beharbada denbora izan dadilako jokatzen duen eta lan hauetan taupadak ematen duena, pintura bezala dira, espazioaren arteetako tribuaren dira. Eta orain pentsatzen dut alfer artearen gainean haririk gabe aritzea denean gure begien aurrean ditugunean: nabariak haiengatik berengatik. Hain behargabeko zerbait frustragarria tokian eguzkiaren jartzea begiesten den lekura laguntzen duen norbaiti eskatzea eta zergatik da bere begien aurrean dagoen hura ederra azaltzea saiatzea bezala. Barkamena.

 

José Hierro

1.998ko iraila